Tarla Bitkileri – 1 (1.Ünite)

Ünite – 1

Anız: Toprak yüzeyinde yer alan sap, saman gibi benzeri artıklara denir.

Erozyon: Toprak parçacıklarının bulunduğu yerden başka bir yere götürülmesidir.

Dikine alınan toprak kesitine “toprak profili” denir.

Kil: Toprağın bileşiminde bulunan kil, çok küçük tanecikli bir yapıya sahip olup su geçirgenliği çok azdır.

Kışlık çeşitlerde, çimlenme ile sapa kalkma dönemleri arasındaki devrede, 1-5 °C arasında 5-60 günlük bir düşük sıcaklıkta kalma isteğine vernalizasyon denir.

Tam Nadas tarla, kırlangıç kuyruğu veya kazayağı adı verilen toprak işleme aletleri ile işlenir.

Kışlık olarak ekilen serin iklim tahıllarının en uygun ekim derinliği 4-6 cm

Kışlık tahıllarda iyi bir verim için Orta Anadolu şartlarında m2’de 400-500 adet bitki olmalıdır.

Ekim yöntemlerinden en ilkeli olan serpme ekim, Çelik bitkilerin ekiminde kullanılmaktadır.

Başaklanma ve çiçeklenmeyi çabuklaştıran ve erme devrelerini kısaltan bitki besin elementi Fosfor.

Tahıllarda kardeşlenmeyi artıran ve erme devrelerini geciktiren bitki besin elementi Azot.

Tınlı yapıya sahip topraklar, kardeşlenme oranı üzerine olumlu etkide bulunduklarından bu tip topraklarda ekimde m2’de daha az tohum sayısı ile yetinilir.

Tarla bitkileri, yetiştirilen bitkilerin cinslerine göre gruplara ayrılır. Bunlar; tahıllar, yemeklik tane baklagiller, endüstri bitkileri, yem bitkileridir.

Yıllık yağış miktarının yıllık buharlaşmadan fazla olduğu ve toprakta su oranın yüksek olduğu ekolojik alanlarda nemli ziraat sistemi uygulanır.

Ocağa ekim, daha önce açılan ocaklara tohumların bırakılıp üzerlerinin toprakla kapatılmasıdır. Ocağa ekim bazı bölgelerimizde mısır ve kocadarı da uygulanmaktadır.

Tahılların kuvvetli ve derin bir kök sistemi meydana getirmesini sağlayan fosfor, genellikle ilk gelişme devrelerinde alınır. Fosfor, başaklanma ve çiçeklenmeyi çabuklaştırmakta, erme devrelerini de kısaltmaktadır. Böylece fosfor, bitkilerin daha erken hasat olgunluğuna gelmelerini sağlamaktadır. 

Tarla bitkileri, yetiştirilen bitkilerin ve elde edilen ürünlerin cinslerine göre gruplara ayrılır. Bunlar:

-Endüstri Bitkileri

-Yağ bitkileri (ayçiçeği, kolza, susam, haşhaş, pamuk, aspir, soya fasulyesi,
yer fıstığı ve diğerleri)

-Lif ve kauçuk bitkileri (pamuk, keten, kenevir, jüt, göksakızı ve diğerleri)

-Nişasta ve şeker bitkileri (şeker pancarı, şeker kamışı, patates)

-Keyf, ilaç ve baharat bitkileri (tütün, haşhaş, anason, şerbetçiotu, hardal, vanilya ve diğerleri)

Türkiye toplam karalar alanı 77.0 milyon hektardır. Bu alanın % 30.4’ü tarım arazisi, % 19’u çayır ve mera arazisinden oluşmaktadır. Ülkemiz toplam işlenen tarım alanının % 82.2’si tarla, % 17.8’i de bağ-bahçe arazisidir.

Hasadın, tane kaybını önlemek amacıyla tane ile başakçığın başı tam kopmadan ve tanedeki su oranı % 18.5-14.5 arasında iken yapılması gerekir. 

Nadas, toprağın işlenerek belli bir süre boş bırakılmasıdır. Nadas yapılma zamanına ve yapılma şekline göre çeşitlere ayrılabilir. Örneğin; güz nadası, yarım nadas, bostan nadası, kara nadas, anızlı nadas ve tam nadas.

Yırtarak Toprak İşleme Yöntemi: Dişli tırmıklar, karasaban, kültüvatörler, taban yırtan pulluklar ve benzeri gibi toprak işleme aletleri toprağı yırtarak işlerler.

Devirerek Toprak İşleme Yöntemi: Kulaklı (soklu) pulluklar, diskli pulluklar, diskaro ve benzerleri gibi toprak işleme aletleri toprağı devirerek işlerler.

Alttan Toprak İşleme Yöntemi: Kazayakları, kırlangıç kuyruğu pulluklar ve benzeri gibi toprak işleme aletleri toprağı alttan işlerler.

Anızlı Nadas: Anızlı nadasta toprak işleme yüzeysel toprak işleme aletleri ile alttan yapılır. Toprak üstündeki anız kalıntılar olduğu gibi bırakılır. Kuru ziraat sisteminde ilk işleme kıştan sonra tarlaya ilk girilebildiği zaman (Orta Anadolu’da Mart sonu- Nisan başı) yapılır. Bundan sonra tarla otlandıkça ikileme, üçleme aynı aletlerle yapılır.

Güz Nadası: Anız bozma ile başlar. Ekim ayı başına kadar devam eder. Bu nadas sistemi kuru ziraat sisteminde uygulanmaz.

Yarım Nadas: Anız bozma kışa girerken yapılır, ilkbaharda ekim yapılır.

Tam Nadas: Tarlanın bir yıldan fazla bir süre içinde işlenerek boş bırakılmasıdır. Anız bozma ile başlar. Sonbaharda derin (25 – 30 cm) ve ilkbaharda ise daha az derinlikte (12-15 cm) sürülür.

Kara Nadas: Nadas işlemesi Mart ortası ile Nisan başlarında başlar, Ekim ayına kadar devam eder. Kurak bölgelerde uygulanır. Bu bölgelerde hasattan sonra gölge tavı yoktur. Bundan dolayı anız bozma da yapılmaz. Sonbahar işlemesi zararlı olmamakla beraber faydalı da değildir. İlk işleme ilkbaharda tarla 2/3 otlandıktan sonra pullukla yapılır. Daha sonra tarla otlandıkça ikileme ve üçleme ise yüzeysel toprak işleme aletleri ile yapılır.

Vernalizasyon istek süresi az olan kışlık tahıllar (buğday, arpa, çavdar, yulaf, tritikale) bazı yıllar kısa süreli soğuklardan aldanır ve sapa kalkmaya yönelir.

Bitkinin ihtiyaç duyduğu devrelerde bölünerek verilen gübre çeşidi Azotlu Gübre

Tohum miktarı; birim alana atılacak tohum sayısı (m2’de tohum sayısı), tohumun ağırlığı (1000 tane ağırlığı), safiyeti ve çimlenme yeteneğine (biyolojik değer) göre belirlenir.

Sıcak iklim tahılları mısır, çeltik, darılar ve kuşyemidir. 

Sulu tarımda üretim sürekli yapılmakta ve nadas yoktur. 

Kaynak: Anadolu Üniversitesi AÖF Yayınları